Šta je Groznica Zapadnog Nila? Groznica Zapadnog Nila (GZN) je virusno oboljenje iz grupe zoonoza, koje se na ljude prenosi ubodom zaraženog komarca. Uzročnik je virus groznice Zapadnog Nila, koji je prvi put izolovan i identifikovan u oblasti Zapadni Nil u Ugandi 1937. godine. Virus može da zarazi ljude, ptice, komarce, konje i druge sisare.
Rasprostranjenost – Groznica Zapadnog Nila se registruje širom sveta. Na Evropskom kontinentu ovo oboljenje je prisutno od 60-ih godina prošlog veka, ali je prva epidemija među ljudima zabeležena u Bukureštu, Rumunija, 1996. godine. Tokom 2010. godine prijavljene su epidemije u Severnoj Makedoniji i Grčkoj. U Srbiji je nadzor nad GZN počeo 2012. godine kada se registruju prvi slučajevi bolesti u našoj zemlji i u Južnobanatskom okrugu. Na aktivnost virusa utiču klimatske promene, rasprostranjenost komaraca, populacija ptica, intenzivan međunarodni saobraćaj.
Rezervoar zaraze su mnoge vrste ptica (gavrani, vrane, svrake, čavke…). U endemskim krajevima virus se održava između ptica koje su zaražene i komaraca koji se hrane krvlju ptica.
Put prenošenja je ubod zaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi inficiranih ptica. Tako zaraženi komarci prenose infekciju na ljude i druge životinje. Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.U retkim slučajevima infekcija može da se prenese preko transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i sa majke na dete (tokom trudnoće i dojenja).
Glavni Vektor ili prenosilac na našem području je komarac iz roda Culex (kućni komarac), ali i komarci drugih rodova. Do sada je virus Zapadnog Nila izolaovan kod 43 vrste komaraca.
Period inkubacije – Simptomi groznice Zapadnog Nila se javljaju od 3-14 dana nakon uboda zaraženog komarca.
Klinička slika – Kod oko 80% inficiranih osoba bolest protiče asimptomatski, oko 20% ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ređe otoka limfnih žlezda ili osipa na koži, a kod jednog od 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. (Upale mozga i moždanica). Tada u kliničkoj slici dominiraju pored groznice i glavobolje ukočenost vrata, dezorjentacija, koma, tremor, konvulzije, mišićna slabost i paraliza.
Osetljivost i otpornost – Osetljivost je opšta, ali se teža klinička slika javlja kod osoba starosti preko 50 godina. Prisutna hronična oboljenja kod pacijenta, imunosupresija, dijabetes i oboljenja kardiovaskularnog sistema, mogu da povećau rizik za pojavu težeg oblika bolesti
Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta.
Lečenje – Nema specifične terapije niti vakcine protiv groznice Zapadnog Nila. Bolest se obično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko dana ili nedelja.. U slučaju teže kliničke slike, oboleli se hospitalizuju.
Epidemiološka situacija u Južnobanatskom okrugu – Prvi put se težak-neuroinvazivni oblik ovog oboljenja na teritoriji Južnobanatskog okruga registruje 2012. godine, sa 8 obolelih i dve umrle osobe, da bi već 2013. godine bila prijavljena epidemija Groznice zapadnog Nila sa 47 obolelih i četiri smrtna ishoda. Od 2014. do 2017. godine dolazi do pada broja obolelih od teških neuroinvazivnih formi sa po jednim smrtnim ishodom 2015. i 2016. godine. Ponovni skok obolelih beležimo 2018. godine sa 63 prijavljena obolela i 10 smrtnih ishoda koji se mogu povezati sa oboljevanjem od Groznice zapadnog Nila. Sledi pad 2019. godine kada je prijavljeno 5 obolelih, dok 2020. nadzor nije sprovođen zbog Kovid – 19 pandemije. Tokom 2021. godine obolele su dve osobe, a 2022. godine 22 obolele osobe.
Preventivne mere za sprečavanje nastanka oboljenja GZN -Najefikasniji način prevencije bolesti izazvane virusom Zapadnog Nila je sprečiti ubod zaraženog komarca.
- Sistematsko i organizovanao zaprašivanje komaraca.
- Redukcija broja komaraca na otvorenom – Isušivanjem izvora stajaće vode i eliminisanjem mesta na koja se sklanjaju komarci i na kojima polažu jaja. Najmanje jednom nedeljno treba isprazniti vodu iz saksija za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi i limenki, ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.
- Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru – Preporučuje se upotreba zaštitnih mreža ili komarnika na vratima i prozorima, tako da komarci ne mogu da prodru u zatvoren prostor.
- Mere lične zaštite – Većina komaraca je aktivna u zoru i sumrak, pa treba izbegavati boravak van kuće u ovom periodu ukoliko je to moguće. Potrebno je koristiti repelente tokom boravka na otvorenom, uz istovremeno nošenje odeće sa dugačkim rukavima i nogavicama.